Door klimaatverandering is er de afgelopen jaren sprake van een tekort én een overschot aan water op agrarische gronden. Dit heeft gevolgen voor natuur en landbouw. Zo valt de graslandproductie enorm terug als gevolg van droogte en waterschade. De vraag is dus: hoe kan de landbouw water langer vasthouden in haarvaten, zonder te veel te beregenen? De kerngroep van de Blauwe Agenda* heeft op uitnodiging een bezoek gebracht aan de firma Van der Wind in Woudenberg om geïnformeerd te worden over de resultaten. De afgelopen jaren is hier veelvuldig onderzoek naar gedaan door K&G Advies en Aequator. Eerst is gestart met onderzoek naar flexibel peilbeheer (2017-2020), hier is vervolg aan gegeven door middel van pilotonderzoek bij firma Van Der Wind in Woudenberg. De resultaten pleiten in het voordeel voor agrariërs.
Project flexibel peilbeheer 2017- 2020
In 2017 is gestart met het project flexibel peilbeheer in Utrecht-Oost. Er is in dit gebied sprake van droogteschade op de hogere percelen. Er is gestart met peil gestuurde drainage in Overberg. Daarna is gekeken wat het effect was op het grondwater en de gewassen.
Resultaten en conclusies van project 2017 – 2020
Een peilopzet tot 30 centimeter was mogelijk. Het is mogelijk om hiermee 2 weken tot 2 maanden water vasthouden. Hiermee kun je de grondwaterstand 10 centimeter tot 20 centimeter verhogen. Het effect op grasgroei is afhankelijk van capillaire nalevering en bodem. Een andere conclusie was dat de stuwen duurzamer en effectiever gemaakt kunnen worden.
Vervolgproject Fa v/d Wind
In de vorm van een pilot is in 2022 vervolg gegeven aan het project flexibel peilbeheer in het kader van het project Watersparen van Waterschap Vallei en Veluwe. Met dit vervolgproject van Fa v/d Wind is doorgepakt met de hele huiskavel van de firma Van der Wind. Er is onderzocht wat de impact van 4 regelbare stuwen op bestaande duikers had op de waterbeschikbaarheid, het beter sluiten van de stikstofkringloop, grasland- en eiwitproductie in de zomer, graslandkwaliteit, en bijdragen maatschappelijke opgave.
Wat zijn de concrete resultaten van dit project?
Aequator heeft in 2022 en 2023 metingen van het grondwater en oppervlaktewaterpeilen gedaan bij firma Van der Wind. K&G advies heeft de impact op de gewasopbrengsten vastgesteld op basis van de kringloopwijzers 2018-2023.
De vraag was: laten 2022 en 2023 een beter resultaat zien? Hierbij de belangrijkste conclusies op een rij:
- Met de regelbare stuwen is een peilopzet tot 35 cm mogelijk
- De agrariër kan met deze stuwen snel inspelen op de weersveranderingen
- Het opzetten van het peil (+35cm) geeft een grondwaterstijging in het perceel tot +20 cm
- In droge periodes kan de agrariër tot wel 4 weken profiteren van de verhoogde grondwaterstand.
- Door de peilopzet ontstaat meer capillaire werking, zodat minder snel beregend hoeft te worden.
- Met de peilopzet in combinatie met beregening wordt 2.000-3.500 kg ds/ha opbrengstverlies voorkomen
- De kosten (investering in de stuwen en de beregening) en baten zijn gelijk in matig droog jaar
- Doordat de grasmat in betere conditie blijft, wordt de onkruiddruk lager
- Er hoeven minder kosten gemaakt te worden voor gewasbescherming en/of graslandvernieuwing
- Ook bracht het voordelen mee voor eiwit op het eigen land (meer gras van betere kwaliteit), voor de beweiding en de stikstofkringloop.
Tijdens het bezoek van de kerngroep is besproken hoe dit project kan worden opgeschaald naar andere geschikte delen van de flanken van de Utrechtse Heuvelrug.
Wil je meer weten over de Water Spaar regeling? Klik hier.
*Wist je dat er veel helder en schoon water te vinden is op de Utrechtse Heuvelrug? Maar dat dit drinkwater nu onder druk staat? Dat levert verschillende problemen op voor de natuur én voor veel verschillende groepen (denk aan agrariërs, ondernemers, landgoedeigenaren, natuurbeschermers). De Blauwe Agenda is een samenwerkingsverband en biedt een visie op hoe de problemen van het water op de Heuvelrug kunnen worden aangepakt. Samen werken we aan een duurzaam en veerkrachtig watersysteem. Draag je ook bij aan het watersysteem van de toekomst?
De Blauwe Agenda geeft het water op de Heuvelrug een toekomst