Een duurzame en robuuste toekomst voor het Nationaal Park
De Utrechtse Heuvelrug is een waardevol gebied, voor mensen, dieren én planten. Het gebied komt echter steeds meer onder druk te staan. Om het gebied te behouden is het van belang dat klimaatadaptatie wordt meegenomen in en rondom het Nationaal Park. Hiervoor is er vanuit Stichting Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug (Stichting NPUH) behoefte aan data, nieuwe inzichten en een gedegen kennisbasis. De Universiteit Utrecht en de Stichting NPUH hebben daarom gezamenlijk een Onderzoeks- en Onderwijshub Utrechtse Heuvelrug opgezet waarbinnen zij nog intensiever gaan samenwerken binnen thema’s van de onderzoeksagenda van het Nationaal Park. Universiteit Utrecht investeert de komende twee jaar €50.000,- in dit project, met de intentie om een langere samenwerking met elkaar aan te gaan. Ook Hogeschool Utrecht en Wageningen Universiteit zijn betrokken bij dit initiatief. Alle bevindingen en onderzoeksrapporten zijn publiek toegankelijk via de kennisbank van het Nationaal Park.
De Utrechtse Heuvelrug is niet weg te denken uit het landschap. Vanuit heinde en verre bezoekt men de landgoederen, uitgestrekte bossen, heidevelden, vennen, stuifzanden en uiterwaarden op en rondom de Heuvelrug. Het is ook een belangrijk gebied voor veel planten en dieren. Zo broeden er circa 100 vogelsoorten en vind je hier maar liefst 8 van de 15 soorten amfibieën en reptielen die in Nederland voorkomen. En wat dacht je van de ree, de das, bosanemoon, blauwe bes of dopheide? Dit bijzondere landschap van de Utrechtse Heuvelrug is al zo lang een begrip, dat het bijna een vanzelfsprekendheid is geworden. Maar een duurzame toekomst van Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug is verre van vanzelfsprekend in een veranderend klimaat. Langdurige hete, droge zomers verlagen het grondwaterpeil, veroorzaken bodemverdroging en vergroten het risico op bos- en heidebranden. De toename van extreme klimaatgebeurtenissen vormt een bedreiging voor het natuurlijk landschap, cultureel erfgoed én het welzijn van de inwoners in en rondom de Utrechtse Heuvelrug. Ondertussen drijven de toenemende vraag naar drinkwater, landbouwactiviteiten, verstedelijking en grote aantallen recreatieve gebruikers het al gestreste ecosysteem tot het uiterste.
Het is daarom noodzakelijk dat klimaatadaptatie en duurzame praktijken in toenemende mate worden geïntegreerd in en rondom het Nationaal Park. Maar daar is kennis voor nodig. Kennis over het functioneren van het landschap en van de transities die nodig zijn om een duurzame toekomst van het gebied te waarborgen. De Universiteit Utrecht en Stichting NPUH slaan daarom de handen ineen om deze uitdaging aan te gaan en de bestaande samenwerking uit te breiden en te borgen door de oprichting van de Onderzoeks- & Onderwijshub Utrechtse Heuvelrug.
Onderzoek op en rondom de Heuvelrug
Onder deze samenwerking werken wetenschappers en studenten samen met stakeholders in het gebied aan de meest relevante vraagstukken met betrekking tot een duurzame en robuuste Heuvelrug op een breed scala aan thema’s die ondergebracht zijn binnen de onderzoeksagenda van het Nationaal Park. Deze onderzoeksagenda is samen met de stakeholders in het gebied vormgegeven. Zo wordt er onder andere gekeken naar vitale en klimaatadaptieve natuur: hoe wordt de lokale biodiversiteit beïnvloedt door het klimaat, stikstofdepositie en het waterbeheer in het gebied? Of naar de multifunctionele flanken van de Heuvelrug, waaronder het verstedelijkt en agrarisch landschap aan de randen van het park: hoe kan de transitie naar extensieve landbouw hier plaatsvinden met een langetermijnperspectief voor de boeren in het gebied? En hoe kan de verstedelijkingsopgave bijdragen aan een robuuster natuurlijk systeem? Maar ook naar duurzame natuurgerichte recreatie en mobiliteit in en rondom de Heuvelrug: wat is het effect van verschillende types recreatie op de natuur? De Utrechtse Heuvelrug is ook een landschap van waarden. Het gebied heeft een hoop te bieden met haar ecosysteemdiensten en cultureel trekpleisters, maar hoe kan dit behouden blijven en wat is daarbij de rol van duurzame verdienmodellen? En ten slotte duurzaam samenwerken: hoe werk je effectief samen in een gebied waar vele en soms tegenstrijdige belangen samen komen?
Door antwoorden te vinden op deze en meer vraagstukken streven de Universiteit Utrecht en Stiching NPUH er samen naar om duurzaamheidstransities te realiseren en een duurzame toekomst voor natuur en cultureel erfgoed op de Utrechtse Heuvelrug. Zie je in de toekomst dus groepen studenten op de Utrechtse Heuvelrug, dan weet je wat er gaande is: hier wordt gewerkt aan de toekomst van het Nationaal Park.