Theatercollege 23 juni: ‘Biodiversiteit onder de loep’

Van metingen tot meldingen: hoe biodivers is de Utrechtse Heuvelrug?

  • Waar: Theater Figi, Zeist
  • Wanneer: Maandag 23 juni 2025
  • Hoe laat: 20.00 – 21.30 uur

Hoe staat het met de biodiversiteit op de Utrechtse Heuvelrug? Wat weten we inmiddels, en hoe dragen wetenschap en burgerinitiatieven bij aan het vergroten van die kennis?

Tijdens dit theatercollege neemt René Verburg je mee in het lopende wetenschappelijke onderzoek op de Utrechtse Heuvelrug. Hij is universitair docent aan de Universiteit Utrecht en onderzoekt hoe natuur zich herstelt, hoe biodiversiteit behouden kan blijven en welke rol mensen daarin spelen. Wat leren we van langlopende metingen? En hoe helpt die kennis om de natuur beter te beschermen? Verwacht een boeiende presentatie mét interactieve proefjes.

Daarna vertelt Sander Turnhout, strategisch adviseur bij SoortenNL, over de kracht van waarnemen. Hij begint bij de jagers-verzamelaars van vroeger, die hun omgeving tot in detail moesten lezen om te kunnen overleven. Ook nu is goed kijken en luisteren naar de natuur van onschatbare waarde. Aan de hand van de Soorten Challenge – waarin inwoners uit negen gemeenten twee weken lang zoveel mogelijk wilde planten- en diersoorten telden – laat Sander zien wat we samen hebben ontdekt. Welke waarnemingen springen eruit? En wat zeggen die cijfers eigenlijk?

Tot slot maakt Gijs de Kruif, directeur-bestuurder van het Nationaal Park, de winnende gemeente bekend en reikt de award uit. Die gemeente mag zich een jaar lang de ‘Meest biodiverse gemeente van het Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug’ noemen.

Kaarten (€ 5,- p.p., incl. koffie/thee) zijn verkrijgbaar via de website van Theater Figi.

Bestel kaarten

Dieren in jouw tuin: bezoek de reizende fototentoonstelling

Wist je dat allerlei dieren zich verborgen houden in jouw tuin? Inwoners op en rondom de Utrechtse Heuvelrug leven bijvoorbeeld samen met veelvoorkomende dieren als de eekhoorn en de merel. Maar ook kunnen ze af en toe een vos of steenmarter in hun tuin spotten. Vorig jaar plaatsten Heuvelrugtuiniers voor een actie van de projecten Heuvelrugtuinen en Wild in je Achtertuin wildcamera’s in hun achtertuin. Het resultaat: een tijdelijke fototentoonstelling die laat zien wat er allemaal leeft in je achtertuin. De tentoonstelling reist komende tijd langs verschillende gemeentehuizen op en rondom de Utrechtse Heuvelrug. 

Wildcamera’s

200 inwoners op en rond de Utrechtse Heuvelrug kregen in 2023 een wildcamera in hun tuin. Vier weken lang legden die overdag én ’s nachts elke beweging vast. Zo konden deelnemers ontdekken welke dieren hun tuin gebruiken om te schuilen, eten of slapen. De wildcamera’s fotografeerden uiteindelijk 43 verschillende diersoorten, waarvan 15 soorten zoogdieren en 27 vogelsoorten. Veel geziene gasten waren de egel, muis, eekhoorn, vos en das. Van de vogels vlogen de merel, vink en houtduif het meest voorbij. Een deelnemer vertelt: “We zagen vooral konijnen en vogels, wat ons heeft geïnspireerd om meer planten, struiken en bomen in onze tuin te plaatsen. We willen echt iets doen voor de biodiversiteit en om dieren een fijne plek te geven.”

Fototentoonstelling

De fototentoonstelling toont zeven van de mooiste foto’s van deze dieren in de Heuvelrugtuinen. Deze reist sinds november door de provincie. Bezoekers kunnen hem van 3 juni t/m 1 juli in het huis van de gemeente Rhenen bekijken. De fototentoonstelling is te zien in de centrale hal van het huis van de gemeente. Adres: Nieuwe Veenendaalseweg 75, 3911 MG Rhenen

Vanaf september reist de fototentoonstelling verder langs gemeente Woudenberg, Utrechtse Heuvelrug en De Bilt.

Over Heuvelrugtuinen

Heuvelrugtuinen is een initiatief van Nationaal Park Utrecht Heuvelrug, Natuur en Milieufederatie Utrecht en IVN Natuureducatie en wordt mede mogelijk gemaakt door de steun van diverse partners en sponsoren. Elke Heuvelrugtuin is goed voor de natuur en draagt bij aan voldoende drink- en grondwater. Doordat Heuvelrugtuinen zo natuurvriendelijk zijn, zijn ze beter bestand tegen hitte, droogte en wateroverlast. Zo maak je van jouw tuin een stukje Nationaal Park. Op dit moment zijn er 375 Heuvelrugtuinen, door de hele provincie. Jouw tuin ook omtoveren tot Heuvelrugtuin? Kijk dan op jouwheuvelrugtuin.nl

Vierde MONA-bijeenkomst: Internationale samenwerking voor duurzaam toerisme en mobiliteit

In het Duitse Saarland vond onlangs de vierde partner meeting van het MONA-project plaats. Partners uit Nederland, Duitsland, België en Frankrijk kwamen samen om de voortgang van hun pilotprojecten te bespreken, ervaringen uit te wisselen en nieuwe stappen te plannen richting duurzaam toerisme in natuurgebieden. 

Duurzame mobiliteit, nudging en wandelroutes 

Tijdens de bijeenkomst presenteerde de verschillende nationale partners, waaronder natuurgebieden, kennisinstellingen en regio’s in Noordwest-Europa diverse maatregelen die bijdragen aan duurzaam toerisme. Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug presenteerde haar plannen voor duurzame recreatieve mobiliteit, waaronder de gezamenlijke visie op duurzame mobiliteit en de treinstations als duurzaam startpunt van het bezoek aan het park.  

Daarnaast lichtten andere parken toe hoe ze nudging inzetten om ervoor te zorgen dat bezoekers op paden blijven en geen afval achterlaten. Ook wordt onderzoek gedaan naar het spreiden van bezoekers, zodat het niet te druk wordt in de populaire gebieden van de parken.

 

Alternatief voor de privéauto: shuttlebus 

Eén van de hoogtepunten was een bezoek aan het orchideeëngebied in natuurgebied UNESCO Biosphere Reserve Bliesgau, waar deelnemers met de gratis ‘Flora-Mobil’ shuttlebus – een initiatief binnen het MONA-project – het gebied verkenden. Deze shuttlebus rijdt dit jaar tijdens het orchideeseizoen van april tot en met juni op zaterdagen, zondagen en feestdagen. Door bezoekers van het orchideeëngebied deze bus aan te bieden, hoeven zij niet hun privéauto’s te pakken. Het is dus een duurzaam reisalternatief om het natuurgebied te beschermen.

Project MONA: duurzame recreatieve mobiliteit

Deze bijeenkomst vond plaats in het kader van een groter Europees samenwerkingsverband met partners uit Nederland, België, Duitsland en Frankrijk onder de naam MONA. Doel van het meerjarige Europese Interreg project MONA is het realiseren van duurzame en natuurgerichte mobiliteit en recreatie in natuurgebieden in Noordwest-Europa. Het project is medio 2023 van start gegaan met een looptijd van 4,5 jaar.

 

Meer informatie over MONA

 

Samen op weg naar 2050: bestuurders zetten koers naar duurzame mobiliteit op de Utrechtse Heuvelrug

Op woensdag 24 april kwamen bestuurders, beleidsmakers, grondeigenaren en betrokken organisaties bijeen bij Antropia in Driebergen-Zeist voor het tweede bestuurlijke overleg over duurzame recreatieve mobiliteit op de Utrechtse Heuvelrug en haar flanken. Deze bijeenkomst bouwde voort op de gezamenlijke bestuurlijke kick-off van oktober vorig jaar en markeerde een volgende stap naar een gezamenlijke visie op natuurgerichte recreatieve mobiliteit.

Sterke bestuurlijke vertegenwoordiging

De opkomst was hoog: gedeputeerde Van Schie van de provincie Utrecht schoof aan, net als vertegenwoordigers van Staatsbosbeheer, omliggende gemeenten, NS, ProRail, ANWB, Utrechts Particulier Grondbezit en het Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden (HDSR). Allen delen een gezamenlijk doel: zorgen dat bezoekers ook in de toekomst op een duurzame manier van de natuur kunnen blijven genieten.

Blik op 2050: kansen en knelpunten

Adviseurs van bureau Rebel presenteerden de uitkomsten van de eerste brede ambtelijke werksessie van 16 april 2025, waarin gezamenlijk een toekomstbeeld voor 2050 werd geschetst. Hoe zorgen we dat de recreatiedruk beheersbaar blijft? Hoe houden we de natuur vitaal én goed bereikbaar?

De bijeenkomst zorgde voor een levendige discussie. Met stellingen als startpunt gingen de deelnemers onder leiding van Rebel met elkaar in gesprek over kansen, knelpunten en keuzerichtingen. Thema’s als bereikbaarheid, natuurbehoud en slimme mobiliteit kwamen uitgebreid aan bod.

overleg duurzame mobiliteit mona nationaal park utrechtse Heuvelrug

Op naar het najaar

De inzichten en reacties uit deze bijeenkomst vormen de basis voor het vervolg. In het najaar van 2025 wordt een nieuwe bestuurlijke bijeenkomst gepland, waarin inhoudelijke reacties op de conceptversie van de gezamenlijke mobiliteitsvisie centraal zal staan. Stap voor stap werken betrokken partijen zo samen aan een groen en duurzaam bereikbaar toekomstbeeld voor de Utrechtse Heuvelrug.

Project MONA: duurzame recreatieve mobiliteit

Dit project vindt plaats in het kader van een groter Europees samenwerkingsverband met partners uit Nederland, België, Duitsland en Frankrijk onder de naam MONA. Doel van het meerjarige Europese Interreg project MONA is het realiseren van duurzame en natuurgerichte mobiliteit en recreatie in natuurgebieden in Noordwest-Europa. Het project is medio 2023 van start gegaan met een looptijd van 4,5 jaar.  Lees hier meer over MONA 

Burgerinitiatief VanRingnaarPark officieel derde Zusterpark in Amersfoort; verbinding stad met Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug versterkt

Het burgerinitiatief VanRingnaarPark is op 14 mei jl. tijdens hun vijf jarig jubileum feestelijk benoemd tot Zusterpark van het Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug (NPUH). Tijdens een drukbezocht StadsringCafé in De Observant werd het officiële Zusterparkbord onthuld. Na de zomer krijgt het bord een passende plek. VanRingnaarPark sluit zich hiermee aan bij het groeiende netwerk van Zusterparken dat zich inzet voor meer biodiversiteit en groene verbindingen in de stad én tussen stad en natuur.

VanRingnaarPark pleit sinds 2020 voor de transformatie van de Stadsring in Amersfoort naar een groen ringpark; van een grijze verkeersader naar een groene en gezonde ruimte voor mens en natuur. Door de verbondenheid van de beoogde groene stadsring te markeren als Zusterpark van het Nationaal Park, ontstaat er een belangrijk groen netwerk tussen de kern van Amersfoort met andere groene initiatieven in de stad naar het robuuste groen van het NPUH.

Groen netwerk in Amersfoort groeit
Na het Groene Spoor (2021) en Elisabeth Groen (2024) is VanRingnaarPark het derde initiatief in Amersfoort dat zich bij het Zusterparkennetwerk aansluit. Samen vormen deze initiatieven een lokaal netwerk van groene plekken, gedragen en beheerd door bewoners. Het netwerk draagt bij aan een klimaatbestendige stad, meer biodiversiteit, gezondheid van inwoners en vergroot het bewustzijn over de waarde van natuur dichtbij huis én in het omliggende landschap.

Betrokkenheid en samenwerking
Tijdens de bijeenkomst benadrukten sprekers van zowel VanRingnaarPark, de gemeente Amersfoort als het NPUH het belang van samenwerking tussen stad en natuur.

“Als burgerinitiatief laten we zien wat een groene stadsring kan betekenen voor een gezonde en mooie stad. En we gooien vanuit de binnenstad de groene loper uit voor verbinding met andere groene plekken” aldus Johanna van der Werff, voorzitter van burgerinitiatief VanRingnaarPark. Want hoe mooi zou het zijn wanneer wij als mensen én dieren via aaneengesloten groene lopers naar het Nationaal Park kunnen lopen. “De benoeming tot Zusterpark van het Nationaal Park voelt als een erkenning van ons werk en een mooie stap richting realisatie van een toekomstbestendige Stadsring.”

Jeroen Heemsbergen, programmamanager bij het NPUH, benadrukte het bredere belang van deze samenwerking: “VanRingnaarPark laat op inspirerende wijze zien hoe lokale bewonersinitiatieven kunnen bijdragen aan een groener stedelijk gebied én een sterkere verbinding met het landschap van de Utrechtse Heuvelrug. We zijn trots dat zij zich aansluiten bij het Zusterparkennetwerk.”

Over Zusterparken
De Zusterparkenbeweging is een initiatief dat het groen en de natuur in en om de stad wil versterken door te vergroenen en samen één groot park wil creëren. Vanaf 2019 werken Stichting Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug en de Zusterparken samen met inwoners aan meer steun voor en groei van groen in de stad door groene initiatieven met elkaar en het Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug (NPUH) te verbinden. Inmiddels zijn er 14 Zusterparken gelanceerd, verspreid over Utrecht, Veenendaal en Amersfoort.

Meer informatie over Zusterparken: npuh.nl/zusterparken
Meer informatie over VanRingnaarPark:
vanringnaarpark.nl

Primeur in gemeente Utrechtse Heuvelrug: gratis hulp van afkoppelcoaches bij regenwateropvang in je tuin

We krijgen steeds vaker te maken met hevige regenbuien en langere periodes van droogte. Je kunt je tuin, je buurt én de natuur helpen om hiermee om te gaan. Bijvoorbeeld door je regenpijp af te koppelen en het water direct in je tuin te laten lopen. Heb je hulp of advies nodig bij het afkoppelen? Inwoners van gemeente Utrechtse Heuvelrug kunnen vanaf nu gratis een afkoppelcoach inschakelen! De afkoppelcoach denkt met je mee over slimme oplossingen om regenwater op te vangen of te laten wegzakken in je tuin. Zij kunnen ook helpen bij het afkoppelen van je regenpijp.

De afkoppelcoaches zijn opgeleide vrijwilligers die op afspraak bij je langskomen. Ze bekijken samen met jou wat er mogelijk is in jouw tuin. Zo geven ze advies en kunnen – indien gewenst en haalbaar – ook meehelpen bij het uitvoeren van het werk. Denk aan het afzagen van de regenpijp, het aansluiten van een regenton of het aanleggen van een drainagebuis.

Waarom zou je je regenpijp afkoppelen?

Door je regenpijp af te koppelen, voorkom je dat schoon regenwater in het riool verdwijnt. In plaats daarvan laat je het in je tuin de grond in zakken of vang je het op in een regenton. Hiermee help je wateroverlast te voorkomen én zorg je dat je tuin in droge tijden over voldoende water beschikt.

Ervaring vanuit de gemeente

“In de gemeente Utrechtse Heuvelrug werken we al met afkoppelcoaches,” vertelt Anouk Haaxma, wethouder gemeente Utrechtse Heuvelrug. “Ik merk dat inwoners het soms toch lastig vinden hoe ze hun regenpijp goed af kunnen koppelen. Met een beetje hulp zijn inwoners geholpen en is hun woning afgekoppeld. Daarom steun ik dit initiatief van Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug van harte. Afkoppelen is bijvoorbeeld om het schone regenwater direct in de tuinen te laten stromen, in plaats dat het in de riolering stroomt. Dus wil je als inwoner jouw woning afkoppelen, maar weet je niet goed hoe je dit kunt regelen? Schakel dan deze vrijwillige afkoppelcoaches in.”

Ervaring van een bewoner

“Vorig jaar heb ik twee regenpijpen aan de voorkant van mijn huis laten afkoppelen. Wel even spannend, maar het verliep allemaal heel vlot en vakkundig. Het regenwater loopt nu via een slang mijn tuin in i.p.v. naar het riool. Het werkt uitstekend en je hebt veel minder water uit de kraan nodig. Wat een ontzettend goed initiatief! Hoop dat het veel navolging vindt.” Liesbeth, Leersum

Afspraak maken met een afkoppelcoach?

Wil jij hulp en advies bij het afkoppelen van je regenpijp? Stuur dan een e-mail naar: heuvelrugtuinen@dorpennatuur.nl.

Ga voor meer informatie over de afkoppelcoaches naar www.npuh.nl/heuvelrugtuinen/afkoppelcoaches.

Onderdeel van project Heuvelrugtuinen

De afkoppelcoaches zijn opgeleid in 2024, in samenwerking met de gemeente Utrechtse Heuvelrug, de Vereniging voor Dorp en Natuur Amerongen – Leersum en het project Heuvelrugtuinen.

Heuvelrugtuinen is een initiatief van het Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug, de Natuur en Milieufederatie Utrecht en IVN Natuureducatie. Met een Heuvelrugtuin dragen inwoners bij aan de versterking van de biodiversiteit in het Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug. Denk aan tuinen met minstens 60% beplanting, zonder gif, met schuilplekken voor vogels en insecten, en planten die passen bij de omgeving van het park. Ook het opvangen van regenwater is daar een belangrijk onderdeel van.

Iedereen kan een Heuvelrugtuin maken: met of zonder groene vingers, veel of weinig ervaring, groot of klein budget. Op www.jouwheuvelrugtuin.nl vind je volop inspiratie en praktische tips.

Gratis tuinadvies tijdens het Heuvelrugtuinen inloopspreekuur – zaterdag 21 juni in Woudenberg

Van je tuin een Heuvelrugtuin maken doe je stap voor stap. Of je nou net begint of al even bezig bent, loop op zaterdag 21 juni binnen bij het Heuvelrugtuinen inloopspreekuur voor gratis advies en inspiratie.

Tussen 13:00 en 15:00 uur zit tuinexpert Frederike van der Kooij voor je klaar bij Welkoop Woudenberg (Parallelweg 3). Heb je vragen over beplanting, slimme indeling, water in je tuin of het aantrekken van meer insecten en vogels? Of wil je gewoon even sparren over een volgende stap in jouw tuin? Alle vragen zijn welkom.

Tijdens het spreekuur is ook het Wild & Inheems-assortiment aanwezig: een mooie selectie planten die passen bij de natuur van de Heuvelrug – en goed zijn voor biodiversiteit.

Aanmelden is niet nodig, maar neem als het kan wel een of meer foto’s van je tuin mee – dat helpt om gericht mee te denken.

We zien je graag op 21 juni!

Gratis tuinadvies tijdens het Heuvelrugtuinen inloopspreekuur – zondag 22 juni in Zeist

Wil je aan de slag met een groenere, natuurlijkere tuin die bijdraagt aan biodiversiteit op de Heuvelrug? Kom dan op zondag 22 juni naar het Heuvelrugtuinen inloopspreekuur bij De Boswerf in Zeist (Prins Bernhardlaan 3). We staan deze middag in het Klimaatpaviljoen van De Boswerf, hier kun je ontdekken hoe je je huis en tuin kunt aanpassen aan het veranderende klimaat.

Tussen 14:00 en 16:00 uur kun je daar terecht bij tuinexpert Adeline Gogelein voor gratis advies over jouw tuin. Of je nu vragen hebt over beplanting, wateropvang, bodem of juist het vergroenen van je balkon – je bent van harte welkom.

Aanmelden is niet nodig, maar neem als het kan wel een of meer foto’s van je tuin mee. Dat helpt om beter mee te denken over jouw situatie.

En neem ook vooral een kijkje bij het plantenasiel op het terrein van De Boswerf – misschien vind je daar een mooi plantje om mee naar huis te nemen!

We hopen je te zien op 22 juni!

Eerste HeuvelrugWijs-bezoek van 2025 een feit; basisschoolleerlingen ontdekken de geheimen van de Utrechtse Heuvelrug

Eind april was het zover: het allereerste HeuvelrugWijs-bezoek van 2025 vond plaats! Een enthousiaste klas basisschoolleerlingen trok onder begeleiding van twee ervaren HeuvelrugWijzers het Zeisterbos in. Tijdens een interactieve buitenles ontdekten zij spelenderwijs hoe bijzonder hun eigen omgeving is. Door middel van verhalen, spellen en praktische opdrachten leerden de kinderen over het ontstaan van het landschap, het watersysteem, de cultuurhistorie en de rijke natuur van het gebied.

HeuvelrugWijs is een educatief programma van het Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug, speciaal ontwikkeld voor leerlingen van groep 5 en 6. De kinderen leren tijdens hun HeuvelrugWijs-bezoek over de natuur in hun eigen omgeving én hoe belangrijk het is om die te behouden.

Tijdens het programma worden klassen begeleid door twee speciaal opgeleide vrijwilligers: de HeuvelrugWijzers. Deze gidsen zijn getraind in natuureducatie en zorgen ervoor dat de leerlingen een inspirerende én leerzame ochtend of middag beleven in het bos.

HeuvelrugWijs wordt aangeboden op verschillende startlocaties verspreid over de Utrechtse Heuvelrug, waaronder het Zeisterbos (De Boswerf), het Baarnse Bos, Kwintelooijen en andere natuurrijke plekken in de regio. Zo is er altijd een locatie in de buurt van de school.

Ook jouw school kan kosteloos mee op avontuur met HeuvelrugWijs! Kijk voor meer informatie en aanmelden op: www.heuvelrugwijs.nl

HeuvelrugWijs is tot stand gekomen in samenwerking met Stichting NatuurWijs, Bezoekerscentrum De Boswerf, Stichting Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug en IVN Natuureducatie.

Kom inspiratie opdoen tijdens de Open Heuvelrugtuinen Route op zaterdag 28 juni!

Wil jij jouw tuin (verder) vergroenen en bijdragen aan een groener Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug? Laat je inspireren door bloeiende Heuvelrugtuinen tijdens de derde editie van de Open Heuvelrugtuinen Route!

  • Datum: Zaterdag 28 juni
  • Tijdstip: 11.00 – 16.00 uur
  • Locatie: Diverse tuinen in gemeente Utrechtse Heuvelrug & Soest

Tijdens deze route stellen Heuvelrugtuiniers hun groene tuinen open en delen ze hun kennis, tips en ervaringen. Je ontdekt hoe je jouw tuin kunt omtoveren tot een echte Heuvelrugtuin: minimaal 60% groen, gifvrij, vol inheemse planten en gastvrij voor vogels en insecten. Zo draag je bij aan biodiversiteit, een gezond klimaat en voldoende schoon water!

Wil je op de hoogte blijven en het routeboekje ontvangen?
Meld je hier aan voor het routeboekje

Het project Heuvelrugtuinen is een initiatief van Nationaal Park Utrecht Heuvelrug, Natuur en Milieufederatie Utrecht en IVN Natuureducatie.